این سازمان در سال ۲۰۰۱ با مشارکت شش کشور بنیان‌گذار شامل قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان تأسیس شد. این کشورها، به ویژه چهار کشور نخست با چالش‌های امنیتی جدی روبرو بوده‌اند.

در مارس ۲۰۰۵، انقلاب لاله‌ای با حمایت غرب در قرقیزستان به وقوع پیوست. هزینه بی‌ثبات‌سازی اوضاع این کشور تنها ۵۰ میلیون دلار بود. همچنین در همان سال ناآرامی‌ها در اندیجان ازبکستان به شدت اوضاع را تحت تأثیر قرار داد. اعتراضات مسالمت‌آمیز در این شهر به خشونت کشیده شد و این مسئله نشان داد که منطقه آسیای مرکزی می‌تواند به سرعت به یک بستر بحرانی برای درگیری‌های سیاسی تبدیل شود. بختیار ارگاشف، دانشمند علوم سیاسی ازبک معتقد است که دره فرغانه دارای پتانسیل بالایی برای درگیری‌های گسترده است که می‌تواند پروژه‌های منطقه‌ای کشورهای بزرگ نظیر روسیه، چین و ترکیه را مختل کند.

پس از این وقایع ازبکستان بسیاری از دفاتر سازمان‌های غیردولتی بزرگ آمریکایی را تعطیل کرد، در حالی که قرقیزستان هنوز میزبان این سازمان‌ها بود. این موضوع نشان‌دهنده تلاش کشورهای غربی برای تأثیرگذاری بر سیاست‌های داخلی کشورهای آسیای مرکزی از طریق این سازمان‌هاست. به همین دلیل مبارزه با این تهدیدات در مراحل اولیه بسیار مهم است.

سازمان همکاری شانگهای با تأسیسRATS SCO  (ساختار منطقه‌ای ضدتروریسم سازمان همکاری شانگهای) در سال ۲۰۰۴، سیستم چند لایه‌ای برای مقابله با تهدیدات تروریستی و افراط‌گرایی ایجاد کرد. این نهاد اجرایی اقدامات مشترک برای مبارزه با تروریسم، جدایی‌طلبی و افراط‌گرایی را هماهنگ می‌کند و به تبادل اطلاعات، شناسایی و سرکوب منابع مالی تروریسم و مقابله با گسترش ایدئولوژی‌های افراطی از طریق اینترنت می‌پردازد.

علیرغم موفقیت‌های فراوان سازمان همکاری شانگهای با چالش‌هایی در مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی روبه‌روست. سازمان‌های تروریستی به سرعت تاکتیک‌های خود را تغییر می‌دهند و فضای مجازی به ابزاری برای گسترش ایدئولوژی‌های افراطی تبدیل شده است. همچنین وضعیت بی‌ثبات در افغانستان تهدیدات جدیدی به منطقه وارد کرده است.

ملاحظه

سازمان همکاری شانگهای می‌تواند به عنوان یک فرصت استراتژیک برای ایران در زمینه تقویت امنیت و ثبات منطقه‌ای عمل کند. ایران، به عنوان یکی از کشورهای مهم اوراسیا، می‌تواند از همکاری‌های امنیتی و اقتصادی با کشورهای عضو این سازمان بهره‌برداری کند. تهدیدات تروریستی در مرزهای شرقی ایران، به ویژه در ارتباط با افغانستان و پاکستان، ضرورت تقویت روابط با سازمان همکاری شانگهای را برجسته می‌کند.

ایران می‌تواند در راستای مقابله با تهدیدات امنیتی منطقه‌ای، به ویژه در زمینه مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی، از تجربیات و همکاری‌های این سازمان بهره‌برداری کند. این همکاری می‌تواند شامل تبادل اطلاعات، برگزاری رزمایش‌های مشترک و همکاری در مقابله با منابع مالی تروریسم باشد.

با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و تهدیدات امنیتی که آن را احاطه کرده‌اند، عضویت فعال در سازمان همکاری شانگهای می‌تواند به تقویت موقعیت ایران در منطقه کمک کند. همچنین، ایران می‌تواند نقش مهمی در اصلاح استراتژی‌های سازمان برای مقابله با تهدیدات جدید، به ویژه در فضای سایبری و گسترش افراط‌گرایی، ایفا کند.

در نتیجه، همکاری مستمر ایران با کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد یک محیط امن و باثبات در منطقه اوراسیا باشد و به مقابله با چالش‌های امنیتی روزافزون کمک کند.

تهیه وتنظیم: کارشناس قزاقستان

منبع:

https://stanradar.com/news/full/58515-shos-garant-bezopasnosti-i-stabilnosti-v-stranah-tsa.html